Krajowy Rejestr Sądowy

Na mocy przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 1 stycznia 2001 r. tworzy się Krajowy Rejestr Sądowy [zwany dalej KRS], który składa się z: (1) rejestru przedsiębiorców, (2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz (3) rejestru dłużników niewypłacalnych. Rejestr będą prowadzić w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze) obejmujące swą właściwością obszar województwa lub jego część, zwane sądami rejestrowymi. W całym kraju ma być 26 wydziałów rejestrowych KRS.

Rejestr będzie jawny; każdy będzie miał prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji, utworzonej przez Ministra Sprawiedliwości. Każdy będzie też miał prawo (odpłatnie) otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w rejestrze.

Wpisy do rejestru

Od 1 stycznia 2001 r. każdy przedsiębiorca będzie podlegał obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Jedynie w stosunku do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zostały utrzymane dotychczasowe zasady ewidencji przez gminy, ale tylko do dnia 31 grudnia 2001 r. (zgodnie z art. 88a znowelizowanego prawa działalności gospodarczej – nowela z dnia 30 listopada 2000 r.). Od 1 stycznia 2002 r. także przedsiębiorca będący osobą fizyczną będzie musiał uzyskać wpis w rejestrze przedsiębiorców.

Wpis do rejestru dokonywany jest na wniosek, chyba że przepis szczególny zezwala na dokonanie wpisu z urzędu. Wniosek o wpis do rejestru składa się na urzędowym formularzu. Składając wniosek, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu – również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wniosek nie złożony na urzędowym formularzu, nieprawidłowo wypełniony lub nienależycie opłacony, podlega zwróceniu bez wzywania do uzupełnienia braków (art. 19 ustawy o KRS). Zgodnie z art. 19a ustawy o KRS do wniosku o wpis podmiotu do rejestru dołącza się uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu (procedura ta obowiązuje również w przypadku zmiany osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu). Przepisu tego nie stosuje się jednak do osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą.

Wniosek o wpis do rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 35 ustawy, ilekroć do rejestru wpisuje się:

• osobę fizyczną - zamieszcza się jej nazwisko i imiona oraz identyfikator nadany w systemie ewidencji ludności (numer PESEL);
• inny podmiot - zamieszcza się nazwę lub firmę oraz numer REGON, a jeżeli podmiot jest zarejestrowany w rejestrze także jego numer w rejestrze.

Wpisy do rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Nie podlegają ogłoszeniu wpisy do rejestru dotyczące wpisanych w nim osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą. Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru lub uległy wykreśleniu z rejestru. Podobnie, od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu (art. 13-15 ustawy o KRS).

Ustawa wprowadza domniemanie prawdziwości danych wpisanych do rejestru. Jeżeli dane wpisano do rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu. Podmiot wpisany do rejestru ponosi też odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do rejestru nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jego wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru w ustawowym terminie, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Przepisy przejściowe

Przedsiębiorcy będą podlegali obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców zgodnie z następującymi zasadami, opisanymi w ustawie - przepisy wprowadzające ustawę o KRS [zwana dalej ustawa – przepisy wprowadzające]:

• do dnia 31 grudnia 2001 r. podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne wymaga wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy (art. 1a ustawy – przepisy wprowadzające);
• osoby fizyczne, które do dnia 31 grudnia 2000 r. wykonywały działalność gospodarczą nieobjętą obowiązkiem ewidencjonowania, są obowiązane w terminie 6 miesięcy od dnia 1 stycznia 2001 r. zgłosić wykonywanie tej działalności do ewidencji działalności gospodarczej;
• osoby fizyczne, które do dnia 31 grudnia 2000 r. wykonywały działalność gospodarczą jako wspólnicy spółek cywilnych, są obowiązane w terminie 3 miesięcy od dnia 1 stycznia 2001 r. wpisać swoją działalność już jako odrębni przedsiębiorcy do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej w gminach (zgodnie z wymogami ustawy prawo działalności gospodarczej, która w art. 2 ust. 3 mówi, iż przedsiębiorcami są poszczególni wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka);
• sprawy wszczęte z wniosku przedsiębiorcy o dokonanie pierwszego wpisu lub dalszych wpisów do ewidencji działalności gospodarczej, a nie zakończone do dnia 31 grudnia 2001 r., organ ewidencyjny przekazuje z dniem 1 stycznia 2002 r. właściwemu sądowi rejestrowemu (art. 2-3 ustawy – przepisy wprowadzające);
• podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, zgodnie z przepisami ustawy o KRS, wpisany do rejestru sądowego na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 1 stycznia 2001 r., jest obowiązany do złożenia nie później niż do dnia 31 grudnia 2003 r. wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców; podobnie podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, zgodnie z przepisami ustawy o KRS, wpisany do ewidencji działalności gospodarczej na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2001 r. jest obowiązany do złożenia nie później niż do dnia 31 grudnia 2003 r. wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców (art. 7 ustawy – przepisy wprowadzające);
• dotychczasowe wpisy w ewidencji działalności gospodarczej zachowują moc do czasu dokonania rejestracji w KRS nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2003 r.; do czasu rejestracji w zakresie odpisów, wyciągów i zaświadczeń oraz skutków prawnych wpisów stosuje się przepisy obowiązujące do dnia 31 grudnia 2001 r. (art. 9 ust. 1 i 3 ustawy – przepisy wprowadzające);
• dotychczasowe wpisy w rejestrach sądowych zachowują moc do czasu dokonania rejestracji w KRS; do czasu rejestracji w zakresie odpisów, wyciągów i zaświadczeń oraz skutków prawnych wpisów stosuje się przepisy obowiązujące do dnia wejścia w życie ustawy o KRS (art. 9 ust. 2 i 3 ustawy – przepisy wprowadzające).