Galerie: walka o przetrwanie

W imię bezpieczeństwa i zdrowia obywateli galerie zostały zamknięte w marcu przez rząd. Działać tam mogły jedynie sklepy spożywcze, apteki, pralnie i kioski. Półtora miesiąca strachu przeorało nawyki konsumenckie i wywróciło do góry nogami sposób, w jaki robimy zakupy. Eksplozji popytu doświadczył e-handel, konsumenci jeśli wybierali zakupy w tzw. „realu” to były to sklepy bliżej domu, uliczne, co najwyżej pasaże/parki handlowe na kilkanaście sklepów, do których można szybko wejść, zrobić zakupy i jeszcze szybciej wyjść.

Obroty w galeriach czołgają się po ziemi

To, co zobaczymy po ponownym otwarciu galerii, nie będzie przypominało dawnych zakupów dla przyjemności: będziemy musieli nosić obowiązkowe rękawiczki i maseczki, zachować odstępy społeczne na dwa metry, przed każdym sklepem staną płyny dezynfekcyjne, nastąpi rozrzedzenie liczby gości do jednego klienta na 15 m², dodatkowo wszędobylskie kamery termowizyjne posegregują klientów na różne poziomy zagrożeń, a z megafonów zagrzmią informacje o zagrożeniu pandemią. Brakuje tylko godziny policyjnej. Nic tylko robić zakupy… 

W Chinach po otwarciu galerii obroty przez długi czas nie chciały przekroczyć 20 procent tych z analogicznego okresu 2019 roku. Minął już miesiąc i nie są wiele wyższe. Dlatego nie dziwne, że większość najemców żąda drastycznego ograniczenia wysokości czynszu. Albo od razu wypowiada umowy w tych galeriach, które już przed kryzysem miały swoje wady, a teraz najprawdopodobniej będą świecić pustkami. Zdaniem najemców podstawę do wypowiedzenia umów daje specustawa koronowirusowa i przepis o sile wyższej zapisany w kodeksie cywilnym.

Znane marki kładą wypowiedzenia galeriom

EMPiK poinformował o rezygnacji z otwarcia 40 sklepów. Twierdzi, że zostanie tylko tam, gdzie jest szansa na realny powrót popytu, a coraz większy nacisk postawi na sprzedaż on-line. O rozwiązaniu części umów poinformował też na konferencji prasowej LPP (Reserved, Mohito) Sławomir Łoboda, wiceprezes spółki.

– Czynsze na dotychczasowym poziomie nie są w żaden sposób uzasadnione z powodu ograniczonych usług, jakie w związku z restrykcjami w handlu mogą obecnie świadczyć galerie handlowe dla użytkowników lokali i swoich klientów. Brak dostosowania wysokości czynszów do obecnej sytuacji galerii handlowych oznaczałyby konieczność zamykania sklepów, a tym samym zwolnień pracowników, a tego za wszelką cenę staramy się uniknąć. Od kilku tygodni głośno mówimy o tragicznej sytuacji całego sektora handlu i usług. Jeśli chcemy obronić miejsca pracy, musimy jak najszybciej dostosować warunki prowadzenia działalności handlowej, w tym w szczególności kosztów najmu, do nowej rzeczywistości. Każdy dzień zwłoki w tej sprawie zwiększa ryzyko gigantycznej fali zwolnień. Dlatego musimy podejmować decyzje tu i teraz, opierając się na dostępnych metodach i bazując na dotychczasowej wiedzy o długotrwałych skutkach epidemii – powiedział Sławomir Łoboda.

LPP dopuszcza negocjacje i powrót do niektórych galerii, ale tylko na nowych, poepidemicznych warunkach. Portal Franchising.pl dowiedział się nieoficjalnie, że LPP proponuje galeriom czynsz od obrotu na poziomie 6-8 procent.

Najemcy chcą ustawy o czynszach

Tuż przed decyzją rządu o częściowym odmrożeniu galerii toczyły się obrady Okrągłego Stołu między właścicielami galerii a najemcami sklepów i punktów usługowych. Właściciele galerii twardo trzymali się stanowiska, że ewentualne rabaty dla najemców powinny być tylko ustalane w indywidualnych negocjacjach. 

– To stanowisko lwa, który wie, że łatwiej pożreć antylopę, jak się ją odpędzi od stada – mówi anonimowo jeden z uczestników Okrągłego Stołu. I podaje przykład galerii, która próbowała obejść nawet ustawę koronawirusową wysyłając do punktów gastronomicznych faktury i żądając zapłaty w pełnym wymiarze mimo zamknięcia galerii. – Operator galerii przedstawił stanowisko, że restauracja to punkt usługowy a nie handlowy, a w ustawie jest tylko zdanie o ograniczeniach w handlu.

Najemcy znając przykłady działań nie fair ze strony galerii prezentowali wspólne stanowisko, w którym podstawowa wysokość rabatów musi dotyczyć wszystkich najemców oraz mieć wymiar ustawy lub rozporządzenia, tak aby mniejsi najemcy nie mieli kłopotów z ich wyegzekwowaniem od galerii. 

Polska Organizacja Franczyzodawców wspierając stanowisko organizacji zrzeszających najemców wystosowała do Minister Rozwoju Jadwigi Emilewicz oraz do stron Okrągłego Stołu stanowisko, oto jego fragment:

„POF w imieniu 83 tys. właścicieli punktów usługowych i sklepów prowadzonych we franczyzie chciałby mocno zaapelować do przedstawicieli rządu o opracowanie uniwersalnego, równego i sprawiedliwego systemu wsparcia dla wszystkich najemców, tak aby tym wsparciem mogli zostać objęci najemcy we wszystkich miejscach najmu – zarówno w dużych galeriach (co było przedmiotem Okrągłego Stołu), ale też w mniejszych parkach handlowych, a także w kamienicach prywatnych i lokalach należących do samorządu. Jednocześnie podtrzymujemy chęć rozmów z rządem i środowiskiem wynajmujących na temat rozwiązań pomocowych” – napisał w oświadczeniu Arkadiusz Słodkowski, członek zarządu POF.

Wynajmujący wywracają Okrągły Stół

Negocjacjom najemców i wynajmujących przysłuchiwali się przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju oraz banków kredytujących operatorów galerii i duże polskie marki. Kiedy już miało dojść do kompromisu zaproponowanego przez wiceprezesa PKO BP Jakuba Papierskiego, wynajmujący zasłonili się brakiem pełnomocnictw od zagranicznych central. Proponowany w kompromisie średni rabat w czynszu do końca roku miał wynieść od 40 do 50 procent. Opłaty serwisowe miały być spłacane w całości, ale dopiero od 2022 roku. Galerie miały w zamian otrzymać automatyczne przedłużenie umów z najemcami.

Brak uzgodnień z winy wynajmujących spowodował, że część firm posiadających sklepy i punkty usługowe w galeriach od razu zdecydowała się na wypowiedzenie umów najmu. Część znanych marek bardzo poważnie to rozważa i decyzje podejmie w najbliższym czasie. Gdyby skala wypowiedzeń wzrosła, kłopoty spadną zarówno na galerie, których wartość drastycznie spadnie, jak i na banki kredytujące galerie, które już w czerwcu będą musiały dokonać odpisów. 

– Jedno jest pewne: żaden najemca nie będzie w stanie płacić 100 proc. czynszu sprzed epidemii. Grozi nam strajk małych i średnich najemców. Dlatego interwencja rządu, który uregulowałby rynek najmu galeryjnego „odgórnym kompromisem” wydaje się jedynym sensownym rozwiązaniem – mówi Arkadiusz Słodkowski z POF.

Kto szepcze do ucha Minister

Na razie żadnych propozycji w tej sprawie rząd nie składa, a zakulisowe rozmowy obu stron Okrągłego Stołu z rządem wciąż trwają. Tym razem już osobno każdy prezentuje swoje stanowisko i interesy. Wczesna decyzja o otwarciu galerii już 4 maja – niewygodna bo zaraz po długim weekendzie –zaskoczyła najemców, a przecież dzień wcześniej „Rzeczpospolita” napisała o „pewnej dacie” 18 maja. To przyspieszenie mogłoby świadczyć o zyskiwaniu pewnej przewagi przy uchu rządzących przez galerie zdeterminowane do jak najszybszego odzyskania wpływów z czynszu. W rozporządzeniu pojawiła się też możliwość sprzedaży na wynos w gastronomii (wcześniej gastronomia miała być zamknięta całkowicie), co może dawać operatorom galerii podstawę do zmuszania punktów gastronomicznych do otwarcia i wystawiania im faktur za najem. Gra o duże pieniądze wciąż trwa, a o jej rezultatach poinformujemy.

Galerie handlowe a koronawirus:

• Przyspieszona data otwarcia galerii handlowych;

• W galeriach handlowych atmosfera, jak w szpitalu zakaźnym;

• Czy da się zjeść Big Maca w maseczce i foliowych rękawiczkach?

• Wynajmujący lekceważą ustalenia Okrągłego stołu z najemcami;

• Kto się otworzy, a kto nie?

• Coraz więcej wypowiedzeń czynszu trafia do galerii;

• Czy banki uniosą bankructwa galerii?

• Czy będzie strajk najemców?

• Rynek najemców i wynajmujących czeka na „odgórny kompromis” dotyczący czynszów.

==========================================================================================

Dla wszystkich zainteresowanych aktualnymi zasadami prowadzenia handlu i usług na terenie galerii prezentujemy opracowanie Ministerstwa Rozwoju i Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Zamieszczamy link z rekomendacjami dla poszczególnych branż.