Nowe obowiązki podatników od 2018 roku

Od 1 stycznia 2018 r. obowiązek prowadzenia rejestru elektronicznego zostanie nałożony na kolejną grupę podatników VAT. Zgodnie z Ustawą z dnia 16 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 846 ze zm.) już w 2016 r. pierwsi podatnicy VAT zostali zobowiązani do przekazywania za każdy miesiąc informacji o prowadzonej ewidencji w formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego. Terminy wprowadzenia obowiązków dla różnych grup podmiotów jednak zróżnicowano, uzależniając je od wielkości przedsiębiorstwa. W lipcu 2016 r. obowiązek składania JPK został nałożony na dużych przedsiębiorców, w styczniu 2017 r. – na małych i średnich oraz na podmioty, które można uznać za małych i średnich przedsiębiorców. W styczniu 2018 r. zostanie on nałożony na pozostałych czynnych podatników VAT prowadzących ewidencję za pomocą oprogramowania.

Co za tym idzie, od 1 stycznia 2018 r. każdy czynny podatnik VAT będzie obowiązany prowadzić rejestr elektroniczny w postaci ewidencji VAT sprzedaży i zakupów oraz wysyłać go w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego organom uprawnionym do kontroli (tj. ministrowi finansów, który przekaże dane dalej – do odpowiednich urzędów skarbowych). Nawet ten podatnik, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, czyli tzw. mikroprzedsiębiorca, a zakupy i sprzedaż ewidencjonował dotychczas w zwykłym arkuszu kalkulacyjnym.

Poza tym od 1 lipca 2018 r. każdy z czynnych podatników VAT będzie musiał posiadać na wypadek kontroli pozostałe ewidencje w formacie JPK wymienione w ustawie, tj. rejestry księgi przychodów i rozchodów, ewidencji przychodów, faktur sprzedaży, magazynu i wyciągów bankowych. Tych rejestrów nie będzie musiał jednak nigdzie wysyłać bez wezwania.

Obowiązek złożenia oświadczeń o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych

Podatnicy, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, do 31 marca 2018 r. są obowiązani złożyć pierwsze oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych wraz z roczną deklaracją CIT-8 oraz uproszczone sprawozdania w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi lub w związku z którymi zapłata należności dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję.

Inne podmioty – te, których rok podatkowy kończył się w innym terminie niż wyżej wskazany – już po 1 stycznia 2017 r. odczuły, że rząd poszerzył zakres obowiązków związanych ze sporządzaniem dokumentacji cen transferowych, nakładając na podatników określone obowiązki sprawozdawcze. Zgodnie bowiem z Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1932 ze zm.) podatnicy, którzy dokonują transakcji z podmiotami powiązanymi, muszą sporządzać dokumentacje cen transferowych bez wezwania organów. Gwarancję wykonywania tego obowiązku ma stanowić wypełnienie oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji składanego wraz z roczną deklaracją CIT-8 – informacje przekazywane obecnie organom kontroli przez podatników świadczą o tym, że ci ostatni faktycznie posiadają wskazaną dokumentację. Tymczasem na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2017 r. były one jedynie dowodem na to, że dokonywali oni transakcji z podmiotami powiązanymi.

Przepisy ustawy o CIT (PIT) nie wskazują wprost, kto powinien podpisać wskazane oświadczenie. Zważywszy jednak na obowiązujące zasady reprezentacji podmiotów gospodarczych oraz pozostałe regulacje zawarte w ustawie o CIT, należy uznać, że podpisać powinna się osoba lub osoby uprawnione do reprezentowania podatnika, w szczególności członkowie zarządu. Właśnie osobie składającej podpis pod ww. oświadczeniem grożą sankcje karne skarbowe za niedopełnienie nałożonych ww. ustawą obowiązków. Dotychczas mogła ona zostać ukarana m.in. za niesporządzenie dokumentacji podatkowej za dany rok podatkowy, którą to karę nakładano dopiero w przypadku, gdy dany podatnik nie posiadał dokumentacji transakcji z podmiotami powiązanymi lub gdy w ciągu 7 dni od otrzymania wezwania organu podatkowego do przedstawienia takiej dokumentacji nie przedłożył jej organowi. Obecnie taka osoba odpowiedzialność karną skarbową ponosić będzie także, jeżeli nie złoży w terminie oświadczenia o posiadaniu ww. dokumentacji albo złoży oświadczenie niezgodne z prawdą.

Poza tym dodatkowy obowiązek będą mieli ci podatnicy, których przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości były w danym roku podatkowym wyższe niż równowartość 10 mln euro. Od 2018 r. zobowiązani będą dołączyć do zeznania podatkowego uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi lub w związku z którymi zapłata należności dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję.

Obowiązek zgłoszenia przewozu tzw. towarów wrażliwych

Rząd wprowadził także nowe obowiązki dotyczące drogowego przewozu towarów. Zgodnie z Ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów (Dz.U. z 2017 r., poz. 708) dotyczą one podmiotu wysyłającego określone w ww. ustawie towary, podmiotu je odbierającego, ich przewoźnika i kierującego środkiem transportu.

Najważniejszym obowiązkiem podmiotu wysyłającego, podmiotu odbierającego oraz przewoźnika jest obowiązek zgłaszania do nowo utworzonego rejestru przewozu towarów, które statystycznie związane są z wysokim ryzykiem oszustw podatkowych (chodzi o tzw. towary wrażliwe, takie jak paliwa, alkohol czy susz tytoniowy). Poza tym wskazane podmioty są obowiązane m.in. uzupełniać zgłoszenia dotyczące tych towarów i aktualizować dane w nich zawarte.

Na kogo konkretnie nałożono te obowiązki?

Wyżej wymieniona ustawa wprowadza definicje legalne wspomnianych podmiotów. Zgodnie z jej brzmieniem podmiotem wysyłającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca działalność gospodarczą, która dokonuje:

1. dostawy towarów w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług:

   1. ostatniej przed rozpoczęciem przewozu towarów – w przypadku gdy jest dostawcą towaru, a po wydaniu towaru jest on przewożony na rzecz podmiotu odbierającego,

   2. uprawnioną do rozporządzania towarami jak właściciel w momencie rozpoczęcia przewozu – w przypadku gdy dostarcza towary na rzecz podmiotu odbierającego w celu dokonania dostawy towarów po zakończeniu przewozu towarów,

2. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w rozumieniu ustawy, o której mowa w pkt 1,

3. eksportu towarów w rozumieniu ustawy, o której mowa w pkt 1.

Podmiot odbierający to zaś osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca działalność gospodarczą, która dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów lub nabycia towarów w przypadku dostawy towarów w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Przewoźnik rozumiany jest natomiast jako osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca działalność gospodarczą, która wykonuje przewóz towarów.

Za niedopełnienie ustawowych obowiązków przez wskazane podmioty grożą kary pieniężne w zróżnicowanej wysokości.

Skutki niedopełnienia nowych obowiązków mogą być dotkliwe

Podatnikom, którzy zapomną o nowych obowiązkach podatkowych, grożą określone ustawowo sankcje. Nieprzedstawienie JPK VAT może skutkować odpowiedzialnością przede wszystkim finansową, na gruncie Ordynacji podatkowej lub Kodeksu karnego skarbowego. W pierwszym przypadku, zgodnie z art. 262 § 1 pkt 2a Ordynacji podatkowej, za nieprzedstawienie JPK_VAT grozi kara porządkowa (w 2017 r. w wysokości do 2800 zł). W drugim zaś, zależnie od sytuacji zgodnie z art. 80 § 1 lub art. 83 § 1 Kodeksu karnego skarbowego – kara grzywny (odpowiednio do 120 lub 720 stawek dziennych). Jeżeli jednak naruszenie ma mniejszą wagę, np. w przypadku przesłania rejestru z opóźnieniem, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Podobna odpowiedzialność karna skarbowa grozi za nieprzedstawienie dokumentacji cen transferowych. Z kolei niezgłoszenie przewozu tzw. towarów wrażliwych poskutkować może – zgodnie z regulacjami ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów – karami pieniężnymi, zarekwirowaniem pojazdu przewożącego towar wrażliwy wraz z jego zawartością lub mandatami karnymi.

Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych