Na czym polega franczyza?

McDonald's, Carrefour, Żabka, Auchan, Alior Bank – to tylko kilka przykładów marek rozwijających się poprzez franczyzę. Marek znanych chyba każdemu. To właśnie siła franczyzy – rozpoznawalny brand, pod którym dzięki podpisaniu umowy franczyzowej my też możemy działać. Znana marka ma przyciągnąć większą liczbę klientów i zmniejszać ryzyko niepowodzenia. Im bardziej znany znak, tym większa szansa na sukces rynkowy (co nie znaczy, że marki mniej rozpoznawalne od McDonald's nie mogą nam dać rzetelnego know-how i silnego wsparcia). Przewagi odczuwamy już na starcie – nie tylko dzięki rozpoznawalności marki. Wszak franczyza nie polega tylko na sprzedaży prawa do używania logo sieci, to cały system prowadzenia biznesu. – Decydując się na zakup licencji franczyzowej, otrzymujemy gotowy i sprawdzony model sprzedaży – mówi Karina Korczyńska, doradca we franczyzie PROFIT system. – Nie musimy uczyć się na błędach, wyważać otwartych drzwi – właściciel konceptu udostępnia nam swoją wiedzę i doświadczenie, czyli właśnie know-how. Sprawdzone rozwiązania, które w przypadku zakładania biznesu pod własną marką trzeba wypracowywać przez wiele miesięcy czy nawet lat.

80 proc. założonych we franczyzie przeżywa dłużej niż pięć lat, podczas gdy wśród firm niesieciowych ten odsetek wynosi 20 proc.

Współpraca między przedsiębiorcami

Franczyzodawca to firma, która sprzedaje franczyzę. Ma sprawdzony pomysł na biznes, stabilną pozycję na rynku, przynajmniej kilka placówek działających z sukcesem. Na tej podstawie postanawia powielić swój model biznesowy i opracowuje ofertę franczyzową, dając innym przedsiębiorcom możliwość otwarcia punktu pod własną marką. Udostępnia im przy tym know-how, czyli instrukcję, jak prowadzić ten konkretny biznes oraz zapewnia wsparcie i przy uruchamianiu działalności, i przez cały czas trwania umowy franczyzowej. Takie wsparcie ma pomóc w uzyskaniu i utrzymaniu rentowności i zyskowności biznesu.

Franczyzobiorca to przedsiębiorca (lub firma) kupujący licencję na biznes, decydując się tym samym na prowadzenie działalności pod szyldem franczyzodawcy i na określonych przez umowę franczyzy zasadach. – Te zasady z jednej strony wyznaczają nam ramy, w których możemy działać, ale z drugiej zwiększają szanse na osiągnięcie rynkowego sukcesu – podkreśla Karina Korczyńska. – Jednocześnie trzeba pamiętać, że franczyza to współpraca między niezależnymi przedsiębiorcami. Franczyzobiorca działa na własny rachunek i bierze na siebie ryzyko biznesowe, które jednak dzięki franczyzie jest zdecydowanie mniejsze.

Jakie są podstawowe zasady współpracy we franczyzie?

1. Franczyzodawca jest właścicielem znaku towarowego i marki sieci franczyzowej.
2. Franczyzobiorca prowadzi punkt pod szyldem franczyzodawcy, ale jako niezależny przedsiębiorca, prowadzący własną zarejestrowaną działalność gospodarczą, zatrudniający pracowników w swojej placówce. Jego zarobkiem jest zysk z działalności.
3. Franczyzobiorca finansuje zasadniczą część inwestycji w otwarcie punktu i zakup towaru.
4. Franczyzobiorca jest właścicielem mienia znajdującego się w punkcie.
5. Franczyzodawca przekazuje franczyzobiorcy wiedzę, jak właściwie prowadzić działalność (know-how).
6. Franczyzobiorca płaci za licencję franczyzową, płaci także miesięczną opłatę franczyzową za korzystanie z know-how (bezpośrednio w formie opłat lub pośrednio w marżach produktów kupowanych od franczyzodawcy).
7. Franczyzobiorca określa ceny towarów lub usług w swoim punkcie. Zysk (jeśli się pojawi) zależy więc nie tylko od wysokości sprzedaży, ale także od ustalonej marży na produktach.
8. Zwykle franczyzobiorca ma pewien wpływ na rodzaj i różnorodność asortymentu w punkcie.
9. Zasady współpracy franczyzodawcy i franczyzobiorcy reguluje umowa franczyzy, a instrukcje, jak właściwie prowadzić działalność w ramach franczyzy, zebrane są w podręczniku operacyjnym.

Pakiet wsparcia

Na czym konkretnie polega pomoc, jaką uzyskujemy od franczyzodawcy? Co do szczegółów może się to różnić w zależności od konceptu, branży. Najczęściej jednak franczyzobiorca otrzymuje pomoc już na etapie wyboru lokalizacji dla biznesu, korzystając z doświadczeń i wytycznych centrali. Dla konkretnej lokalizacji przygotowywany jest biznesplan. Franczyzobiorca dostaje projekt przystosowania lokalu oraz jego wyposażenia, zgodny ze standardami marki. A także wytyczne, z jakimi przepisami prawnymi powinien się zapoznać, jakich procedur i formalności dopełnić przy otwieraniu biznesu. Bardzo ważnym aspektem są szkolenia. Franczyzodawca powinien przeszkolić nie tylko franczyzobiorcę, ale też jego pracowników: z zasad prowadzenia działalności, technologii produkcji czy wykonywania usługi (w zależności od branży), technik sprzedaży, obsługi klienta. Jeśli otwieramy restaurację sushi, franczyzodawca przeszkoli sushi masterów. Jeśli sklep odzieżowy, powie, jak powinna wyglądać ekspozycja produktów, jak przygotować witrynę, będzie dostarczał towar. Jeżeli biuro podróży, zapewni nam m.in. dostęp do oferty touroperatorów.

Kolejnym elementem wsparcia jest baza sprawdzonych dostawców oraz wypracowane przez sieć rabaty, z których franczyzobiorca może od początku korzystać. Na tym polega siła grupy zakupowej. Franczyzodawca może również pomóc w rekrutacji personelu, zorganizowaniu kampanii promocyjnej na otwarcie punktu franczyzowego. Zwykle pracownicy z ramienia centrali przyjeżdżają na otwarcie, by wspierać nową załogę w pierwszych dniach. – Franczyzodawcy biorą z reguły na siebie obowiązki związane z rozwijaniem produktów i usług, działaniami reklamowymi i public relations dla całego systemu, rozwiązywaniem problemów z zaopatrzeniem i obsługą administracyjno-finansową systemu czy wreszcie z utrzymaniem dyscypliny w ramach systemu i zapewnieniem odpowiedniej jakości towarów lub usług oferowanych przez franczyzobiorców – dodaje Karina Korczyńska.

Powinni reagować też na realia rynkowe i w zależności od potrzeb i okoliczności wprowadzać np. zmiany w ofercie czy funkcjonowaniu systemu. Przykładem może być okres pandemii, kiedy franczyzodawcy opracowywali dla całych sieci rozwiązania, które pomogły np. minimalizować koszty działalności czy szybko wprowadzać usługę delivery.

Dużym ułatwieniem jest dla franczyzobiorcy podręcznik operacyjny, który przede wszystkim zawiera opis zasad, według których ma on prowadzić działalność w ramach danego systemu franczyzowego. Zawiera m.in. wykaz niezbędnego wyposażenia, procedury organizacyjne, takie jak: dni i godziny otwarcia, opisy stanowisk pracy, zalecenia i rekomendacje co do polityki cenowej, procedury kontroli zapasów itd.

Wsparcie franczyzowe nie kończy się w momencie uruchomienia biznesu. Przez cały czas trwania umowy franczyzodawca regularnie doradza franczyzobiorcom, reaguje na ich ewentualne problemy, wprowadza w razie potrzeby program naprawczy. Ale kontroluje też przestrzeganie standardów.

Przemyślana decyzja

Oczywiście, franczyzodawca nie działa charytatywnie. Przystąpienie do sieci wiąże się z określonymi opłatami. Pierwsza to jednorazowa opłata wstępna, która pokrywa koszty zakupu licencji i wsparcia początkowego, np. szkoleń. Franczyzodawca pobiera też od franczyzobiorców bieżącą, zwykle comiesięczną opłatę franczyzową – za korzystanie przez nich z jego znaku towarowego, know-how oraz za bieżące wsparcie, jakiego im udziela w trakcie obowiązywania umowy. Opłata może mieć formę stałej kwoty lub określonego procentu od obrotów punktu franczyzowego.

Franczyza oferuje więc wolność w prowadzeniu, zarządzaniu i kierowaniu własną firmą. Ale tam, gdzie jest wolność, musi być i odpowiedzialność za własne decyzje. We franczyzie odpowiedzialność biorcy licencji polega na podporządkowaniu się regułom zawartym w umowie z franczyzodawcą. Oznacza to konieczność m.in. przestrzegania wspólnych dla całej sieci procedur obsługi klienta, kupowania towaru do sprzedaży tylko od dawcy licencji, brania udziału w akcjach promocyjnych organizowanych przez sieć. Tak więc osoby, które nie lubią podporządkowywać się zewnętrznie narzuconym zasadom, mogą mieć problemy z odnalezieniem się w tym modelu biznesowym. Dlatego decyzję o wejściu we franczyzę, jak zresztą każdą decyzję biznesową, trzeba dobrze przemyśleć.