Firma pod kontrolą

Po pierwsze PIS
Państwowa Inspekcja Sanitarna, czyli sanepid to prawdziwy postrach przedsiębiorcy. Rolą sanepidu jest sprawdzenie, czy działalność przedsiębiorcy prowadzona jest w sposób niezagrażający zdrowiu lub życiu. PIS ma zatem prawo wstępu do zakładów pracy oraz do wszystkich jego pomieszczeń, niezależnie od tego, czy istnieje podejrzenie zagrożenia zdrowia.  Ma także prawo do kontroli  urządzeń  oraz żądania okazania danych, dokumentów, informacji, przesłuchania pracowników czy też pobrania próbek do badań laboratoryjnych.

W przypadku gdy kontrolowana placówka nie spełnia wymagań higienicznych czy zdrowotnych, sanepid ma prawo nakazania przedsiębiorcy, w drodze decyzji administracyjnej, usunięcia naruszeń w określonym terminie. Jeżeli naruszenie spowodowało bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi, sanepid może również zamknąć część lub całą placówkę bądź wycofać z obrotu badany środek spożywczy. Jeśli zaś istnieje podejrzenie, że wytwarzany przez przedsiębiorcę produkt stwarza zagrożenie życia bądź zdrowia ludzi, sanepid ma obowiązek wstrzymać jego wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu. Może też nakazać wycofanie produktu na czas niezbędny do przeprowadzenia badań. Kompetencje sanepidu obejmują również prawo sprzeciwu uruchomienia wybudowanego lub urządzonego lokalu czy też wprowadzenia nowych technologii, jeśli mogłoby nastąpić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Ta zasada znajduje następujące odzwierciedlenie w praktyce: pewnej pani prowadzącej sklep sanepid nakazał przesunięcie wybudowanej i uruchomionej już szatni o 100 metrów w prawo. Uzasadnienie? Zapewne pozostawienie jej w obecnym miejscu zagraża życiu lub zdrowiu ludzi. Pytanie, czemu sanepid zakwestionował położenie szatni na etapie kontroli, a nie na etapie zatwierdzania projektu urządzenia lokalu? Nasuwa się jedna odpowiedź: bo może. Takie kompetencje przyznaje mu ustawa. Żal byłoby z nich nie skorzystać.

Po drugie US
Zadaniem urzędu skarbowego jest sprawdzenie, czy przedsiębiorca wywiązuje się, z obowiązków podatkowych.  Co do zasady, w tym  samym czasie może być prowadzona tylko jedna kontrola działalności przedsiębiorstwa. Urząd Skarbowy ma obowiązek wysłania do przedsiębiorcy zawiadomienia o zakresie kontroli, a także o okresie i rodzaju podatku, jaki będzie jej podlegał. Kontrola nie nastąpi wcześniej niż po siedmiu dniach od doręczenia przedsiębiorcy zawiadomienia. Daje to więc czas na skompletowanie dokumentów: faktur, zeznania rocznego, karty podatkowej, księgi przychodów i rozchodów itp. Jest to również czas na skorygowanie ewentualnych błędów. Jeśli przedsiębiorca rozlicza się za pomocą systemu online, powinien pamiętać, że ma obowiązek wydrukowania wszelkich wystawionych w systemie faktur do 20. dnia każdego miesiąca.

Kontrola powinna odbywać się w godzinach pracy sprawdzanego przedsiębiorstwa i powinna przebieg w obecności właściciela firmy. Jeśli nie może on uczestniczyć w kontroli, powinien wyznaczyć swojego zastępcę i upoważnić go do tego na piśmie. Za błędy  w rozliczeniach, oszustwa podatkowe czy ukrywanie rzeczywistych dochodów, przedsiębiorcy mogą grozić kary finansowe (od kilku złotych do nawet kilkudziesięciu milionów), a nawet pozbawienie wolności. Plotki głoszą, że kontrole Urzędu Skarbowego należą do tych najbardziej wnikliwych.

Po trzecie PIP
Państwowa Inspekcja Pracy bada, czy w przedsiębiorstwie przestrzegane są zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy o legalności zatrudnienia czy umowy z pracownikami mają charakter sformalizowany oraz czy przestrzegane jest prawo pracy. Kontroli podlegają również ci przedsiębiorcy, którzy zatrudniają swój personel na podstawie umów cywilnoprawnych: umowy o dzieło i zlecenia oraz na podstawie umów o współpracy (pomiędzy przedsiębiorcami). W toku czynności pokontrolnych, inspektor ma prawo nakazać przedsiębiorcy usunięcie usterek czy też uchybień w określonym terminie bądź zapłaty pracownikowi zaległego wynagrodzenia.

Inspektor może również, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników, nakazać zaprzestania prowadzenia działalności. Miejmy jednak nadzieję, że kryteria są stosowane w sposób racjonalny. W jednym ze znanych mi zakładów pracy biurka pracowników ustawione są tyłem do okna, a to pozbawia pracownika światła dziennego Pod nogami plącze się kilka kabli od lampek biurowych i telefonów stacjonarnych. Nie ma też apteczki pierwszej pomocy. Owszem, można tu mówić o przewinieniach ze strony pracodawcy, ale czy wystarczających, żeby zobowiązać go do zaprzestania prowadzenia działalności?

Za uchybienia dotyczące pogwałcenia praw pracownika na przedsiębiorcę mogą również zostać nałożone mandaty karne w wysokości od 1 tys. zł do 2 tys. zł. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego sprawa trafia do sądu, a tam na niepokornego właściciela firmy sąd może nałożyć karę grzywny w wysokości od 1 tys. zł do 30 tys. zł.

Na zakończenie, warto dodać, że kontrola jednej firmy w jednym roku kalendarzowym nie może trwać dłużej niż 12 dni roboczych w mikroprzedsiębiorstwie, 18 dni roboczych w małym przedsiębiorstwie, 24 dni robocze w średnim przedsiębiorstwie oraz 48 dni roboczych w dużym przedsiębiorstwie. Nie pozostaje więc nic innego, jak uzbroić się w cierpliwość.

Kinga Matuszewska
prawnik, doradca we franczyzie PROFIT system