Prawo działalności gospodarczej

Przepisy, które wchodzą w życie od 1 stycznia 2001 r. określają: ogólne zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce (rozdział 1 i 2), zasady wykonywania działalności koncesjonowanej (rozdział 3), zasady wydawania zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej (rozdział 4), podstawy funkcjonowania samorządu gospodarczego w Polsce (rozdział 7), zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej (rozdział 8), sankcje karne (rozdział 9) oraz zmiany w przepisach obowiązujących i przepisy przejściowe (rozdział 10 i 11). Większość przepisów tej ustawy wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r., przypominamy jednak, iż przepisy dotyczące tworzenia oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w Polsce (rozdział 5) oraz ogólne przepisy dotyczące małych i średnich przedsiębiorców, zawierające m.in. definicję małego i średniego przedsiębiorcy (rozdział 6) weszły w życie z dniem 1 stycznia 2000 r.

Nowa definicja przedsiębiorcy

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z definicji tej wyłączono zatem jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, a więc spółki cywilne, które w drodze praktyki powstałej pod rządami ustawy z 1988 r. traktowane były jako podmioty gospodarcze. W związku z tym od 1 stycznia 2001 r. przedsiębiorcą nie będzie już spółka cywilna, ale każdy jej wspólnik z osobna, który w ramach umowy spółki cywilnej będzie prowadził działalność gospodarczą i będzie (również w ramach spółki) zawierał umowy z kontrahentami.

Podjęcie działalności gospodarczej

Od 1 stycznia 2001 r. przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Na organy rejestrowe, którymi są sądy rejonowe mające siedzibę w miastach będących siedzibą wojewody, nałożono obowiązek przesłania w terminie siedmiu dni od dnia wpisu do rejestru organom podatkowym i organom samorządu gminnego, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) przedsiębiorcy, wypisu z rejestru dotyczącego podjęcia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
Nowe przepisy wprowadzają zasadę identyfikacji przedsiębiorcy występującego w obrocie (art. 11 ustawy), zgodnie z którą zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej powinny być wyraźnie oznaczone na zewnątrz, co oznacza, że powinny zawierać oznaczenie przedsiębiorcy (tj. firmę lub nazwę przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej – imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność) oraz zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej.

Nowością jest wprowadzenie przepisu (art. 12), w myśl którego przedsiębiorca oferujący towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci informatycznych lub druków bezadresowych, jest obowiązany do podania w ofercie co najmniej oznaczenia przedsiębiorcy, numeru, pod którym jest wpisany do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego oraz siedziby i adresu przedsiębiorcy. Ponadto, przedsiębiorca jest obowiązany do zamieszczania na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu informacji w języku polskim zawierających m.in. oznaczenie przedsiębiorcy - producenta towaru i jego adres oraz nazwę towaru.W przypadku niewykonania ww. obowiązków przedsiębiorcom grozi na podstawie art. 65 ustawy kary grzywny. Podobnie kara grzywny grozi temu, kto wbrew obowiązkowi określonemu w art. 13 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z pominięciem rachunku bankowego realizuje należności lub zobowiązania, których wartość przekracza kwoty określone w tym przepisie.

Koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej

W istotny sposób zmieniają się zasady udzielania koncesji. Po pierwsze, obowiązek uzyskania koncesji będzie ciążył tylko w stosunku do tych rodzajów działalności gospodarczej, które wymienione są w art. 14 ustawy (8 rodzajów działalności; dotychczas obowiązująca ustawa o działalności gospodarczej wymienia 12 rodzajów działalności; z obowiązku uzyskania koncesji wyłączono m.in. działalność w zakresie prowadzenia agencji celnych, aptek, usług kurierskich). Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu zezwolenia oraz wymaga zmiany ustawy. Ponadto, koncesje będą udzielane na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Ustawa wprowadza też nowe przepisy dotyczące m.in. przyznawania koncesji w sytuacji, gdy o koncesję ubiega się kilku przedsiębiorców, a organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji (art. 19 ustawy) oraz nowe zasady dotyczące cofania koncesji i odmowy udzielenia koncesji.

Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej

Ustawa wprowadza w rozdziale 4 ogólne przepisy dotyczące wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. Przepisy odrębnych ustaw, które określają zakres wykonywanej działalności objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia, stosuje się w szczególności do trybu wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń, o ile ustawa Prawo działalności gospodarczej nie stanowi inaczej. Przepisy nowej ustawy określają m.in.:

• okres czasu, na jaki wydaje się zezwolenie (generalnie jest to czas nieoznaczony; zezwolenie na czas oznaczony może być wydane: (a) na wniosek przedsiębiorcy; (b) jeżeli przepisy odrębne tak stanowią; (c) w przypadku, o którym mowa w art. 28 ust. 3 ustawy);
• przypadki, w których organ koncesyjny obligatoryjnie cofa zezwolenie oraz przypadki, w których zezwolenie może być cofnięte (art. 32).

Koncesje i zezwolenia – przepisy przejściowe

W art. 96 – 98 ustawy zawarto przepisy przejściowe dotyczące koncesji i zezwoleń, m.in. regulacje dot. koncesji i zezwoleń wydanych na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2001 r. Zgodnie z art. 96 ust. 3 koncesje i zezwolenia wydane przed dniem wejścia w życie nowej ustawy na podstawie ustaw odrębnych w dziedzinach, w których utrzymuje się udzielanie koncesji lub wydawanie zezwoleń, zachowują ważność lub stają się zezwoleniami na czas, na który zostały wydane.

W art. 96 ust. 1 ustawy wymieniono te rodzaje działalności gospodarczej, których wykonywanie z dniem 1 stycznia 2001 r. przestanie być objęte obowiązkiem uzyskania koncesji lub zezwolenia (np. prowadzenie targowisk, wykonywanie usług turystycznych z pewnymi wyjątkami). Z kolei działalność, która dotychczas była objęta obowiązkiem koncesyjnym (np. wytwarzanie wyrobów tytoniowych, prowadzenie agencji celnej), a nie została wymieniona w ust. 1 art. 96, ani nie została objęta obowiązkiem uzyskania koncesji na podstawie nowej ustawy Prawo działalności gospodarczej, z dniem 1 stycznia 2001 r. staje się działalnością objętą wymogiem uzyskania zezwolenia (art. 96 ust. 2).

W terminie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy Prawo działalności gospodarczej utrzymuje się w mocy przepisy ustaw odrębnych, na podstawie których wydawane są zezwolenia, o ile okres ten nie zostanie przedłużony w odrębnej ustawie.