Zakazy zgodne z prawem

Zgodnie z obowiązującą w prawie polskim zasadą swobody umów, franczyzodawca może dowolnie formułować treść umowy franczyzowej, dlatego jedyne na co trzeba zwrócić uwagę w przypadku tych zagadnień, to zgodność z obowiązującymi przepisami prawa.

Zakaz konkurencji to zobowiązanie franczyzobiorcy do nieangażowania się w działalność handlową czy usługową podobną do działalności prowadzonej w ramach systemu franczyzowego. Oznacza ono, że franczyzobiorca nie może prowadzić działalności konkurencyjnej bezpośrednio, ale również nie może związać się nawet pośrednio z inną firmą konkurencyjną, np. poprzez nabywanie akcji lub udziałów przedsiębiorców będących konkurentami franczyzodawcy. Jest to zapis standardowy dlatego nie ma uzasadnienia, aby negocjować jego istnienie w umowie. Jednak należy zwrócić uwagę czy zapisy o zakazie konkurencji znajdujące się w umowie są zgodne z przepisami prawa.

Sprawdź co po rozwiązaniu umowy

Formułowanie zapisów umowy franczyzowej dotyczących zakazu konkurencji obowiązującego w trakcie trwania umowy nie sprawiają franczyzodawcom problemów. Natomiast nieprawidłowości zdarzają się przy określeniu zakazu konkurencji po rozwiązaniu umowy. Zdarza się, że franczyzodawcy nie określają terminu w jakim taki zakaz może obowiązywać, albo wprowadzają go na zbyt długo. Kwestia długości obowiązywania zakazu konkurencji jest uregulowana w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2002 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, które zostało wydane na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta. Zgodnie § 8 pkt 11 tego rozporządzenia dozwolone jest formułowanie uregulowań zobowiązujących franczyzobiorcę do nieangażowania się bezpośrednio lub pośrednio w podobną działalność handlową nawet po ustaniu stosunku umownego, ale przez okres nieprzekraczający roku na obszarze, na którym franczyzobiorca wykorzystywał pakiet franczyzowy.

Z przepisu tego wynika, że umieszczenie w umowie zapisu wskazującego na nieokreślony czas zakazu konkurencji, lub dłuższego niż rok od rozwiązania umowy jest zapisem nieważnym. Istotne jest też określenie terenu, na którym franczyzobiorca nie może prowadzić działalności konkurencyjnej. Z przytoczonego pkt 11 rozporządzenia wynika, że obszar ten powinien ograniczać się do obszaru wyłączności terytorialnej przyznanej franczyzobiorcy. Z praktyki wynika, że zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej może dotyczyć nie tylko samego franczyzobiorcy. Często umowy zobowiązują do nieangażowania się w działalność konkurencyjną małżonka franczyzobiorcy lub najbliższą rodzinę. Przepisy nie reguluję tej kwestii, ale nie powinno mieć miejsca zbyt szerokie stosowanie zakazu jak w jednej z umów franczyzowych sieci gastronomicznej, która zakazem konkurencji objęła krewnych franczyzobiorcy do czwartego stopnia pokrewieństwa.

Poufność bez ograniczeń

Od zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, należy odróżnić zakaz ujawniania informacji poufnych, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (art. 11 pkt 4). Jako informacje poufne traktuje się też informacje zawarte w podręczniku operacyjnym, cennikach, oraz wszelkich dokumentach mających związek z systemem franczyzowym.

Dopuszczalność zawierania w umowie franczyzowej zakazu ujawniania informacji poufnych wynika z pkt 13 § 8 wspominanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów, które dopuszcza zawarcie w umowie zobowiązania franczyzobiorcy do nieujawniania osobom trzecim know-how przekazanego przez franczyzodawcę, dopóki nie zostanie ono podane do wiadomości publicznej. Przepisy prawne nie podają żadnych terminów, w jakich zakaz obowiązuje, dlatego też franczyzodawca może zapisać w umowie bezterminowy zakaz ujawniania informacji poufnych. Wtedy wiąże on franczyzobiorcę oraz jego pracowników czy doradców, którzy mają dostęp do tych informacji, tak długo jak informacje poufne nie zostaną ujawnione.

Karina Korczyńska, prawnik, menedżer działu doradztwa PROFIT system