Zdecyduj czy potrzebujesz wspólnika

Przed podpisaniem umowy franczyzowej, każdy franczyzobiorca musi zdecydować w jakiej formie prawnej chce prowadzić swoją firmę. Może wybierać wśród ośmiu różnych form działalności. Kodeks spółek handlowych reguluje funkcjonowanie spółek osobowych: jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej oraz spółek kapitałowych, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej. Nie zawiera natomiast przepisów dotyczących jednoosobowej działalności gospodarczej, oraz spółki cywilnej. Te formy działalności zostały uregulowane, odpowiednio, w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i w kodeksie cywilnym.

Najprościej nie zawsze najlepiej

Najprostszą formą prowadzenia własnej firmy jest tzw. indywidualna działalność gospodarcza. Może ją prowadzić każda pełnoletnia osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Aby zarejestrować firmę i rozpocząć działalność, wystarczy udać się do urzędu gminy lub urzędu miasta właściwego dla miejsca zamieszkania prowadzącego działalność, z dowodem i tytułem prawnym do lokalu oraz złożyć formularz „zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej”. Najpóźniej w ciągu 14 dni od złożenia dokumentu wydawane jest zaświadczenie o wpisie do ewidencji. Od tego momentu można prowadzić działalność. Zaletami tej formy działania są niskie koszty założenia firmy i prostota w zarządzaniu. Dużą wadą jest natomiast wysokie ryzyko, bowiem przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem bez ograniczeń. Ponadto nie można pozyskać kapitału ani na rynku kapitałowym, ani przez przyjęcie wspólnika.

Spółka cywilna

Kolejną prostą formą prowadzenia firmy jest spółka cywilna. Taką spółkę mogą założyć przynajmniej dwie osoby (fizyczne albo prawne) przez wniesienie wkładów do spółki. Spółka ta nie ma osobowości prawnej, wszelkie czynności dokonują wspólnicy we własnym imieniu i każdy z nich jest osobnym przedsiębiorcą. Spółka też nie posiada własnego majątku, wszystkie wkłady wniesione do spółki są majątkiem wspólnym wspólników. Umowę spółki należy sporządzić w formie pisemnej, ale nie musi to być akt notarialny. Każdy ze wspólników musi się zarejestrować w ewidencji działalności gospodarczej.

Ta forma działalności nadaje się do prowadzenia działalności gospodarczej raczej w niewielkiej skali i w gronie zaufanych osób np. jako firma rodzinna. Zaufanie wspólników jest bardzo ważne ponieważ za zobowiązania ponoszą oni odpowiedzialność solidarną, tzn. wierzyciel może wybrać, od którego ze wspólników będzie domagał się zwrotu długu. Odpowiedzialności solidarnej nie można wyłączyć ani ograniczyć w umowie spółki. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania całym swoim majątkiem. Zaletą tej formy działalności są niskie koszty założenia i proste procedury prowadzenia spółki.

KSH reguluje odrębnie

Kodeks Spółek Handlowych rozróżnia spółki osobowe i kapitałowe. Spółki te mogą nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, a także pozywać lub być pozywanymi. Po podpisaniu umowy spółki lub statutu, wszystkie spółki muszą zostać zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Rejestracja kosztuje 1500 zł.

Spółka jawna

Jedną ze spółek osobowych jest spółka jawna, którą zakłada się do prowadzenia przedsiębiorstwa w większym rozmiarze. Mogą ją założyć minimum dwie osoby fizyczne lub prawne, zwierając umowę na piśmie. Przepisy nie nakładają wymogu minimalnego wkładu kapitałowego, niezbędnego do założenia spółki. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie z pozostałymi wspólnikami i ze spółką, jednak ich odpowiedzialność ma charakter subsydiarny co oznacza, że wierzyciel chcąc zaspokoić swoje roszczenia najpierw sięgnie do majątku spółki, a dopiero gdy tego zabraknie, będzie dochodził roszczenia od któregoś ze wspólników. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przystąpienia.

Spółka partnerska

W celu wykonywania wolnych zawodów, takich jak adwokat, aptekarz, architekt, biegły rewident, wspólnicy najczęściej wybierają formę spółki partnerskiej. Spółkę w tej formie mogą założyć co najmniej dwie osoby fizyczne, które mają uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu. Jest to spółka osobowa, a zatem nie posiada osobowości prawnej. Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Prawo nie wymaga określonej wysokości nakładów finansowych. Zaletą tej formy prowadzenia firmy jest ponoszenie odpowiedzialność przez wspólników wyłącznie za działania własne oraz osób pozostających pod ich kierownictwem.

Spółka komandytowa

Kolejną spółką osobową, która nie ma osobowości prawnej jest spółka komandytowa. Do jej założenia wystarczą dwie osoby fizyczne lub prawne, które podpiszą umowę w formie aktu notarialnego i zarejestrują spółkę. Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada co najmniej jeden wspólnik bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do tzw. sumy komandytowej, czyli kwoty zainwestowanej w przedsięwzięcie. Komandytariusz nie ma prawa prowadzenia spraw spółki bez pełnomocnictwa, nie figuruje w nazwie spółki, może natomiast kontrolować księgi rachunkowe i bilans spółki.

Spółka komandytowo-akcyjna

Dla prowadzenia przedsiębiorstwa w dużym rozmiarze jak np. duża firma rodzinna właściwa jest spółka komandytowo-akcyjna. Mogą ją założyć minimum dwie osoby fizyczne lub prawne. Jednak wymagane jest wniesienie do spółki przynajmniej 50 tys. zł. kapitału. Wszyscy komplementariusze podpisują statut (a nie umowę spółki) w formie aktu notarialnego. Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, który nie odpowiada za zobowiązania spółki.

Najczęściej spotykana – Sp. z o.o.

Najbardziej powszechną formą prowadzenia biznesu w Polsce jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Ten typ spółki sprawdza się, gdy planuje się przedsięwzięcie wymagające dużego kapitału, ale także sprawdza się przy niewielkim biznesie. Spółka ta może być jednoosobowa, natomiast nie może jej zawiązać inna jednoosobowa spółka z o.o. Można też bez większych komplikacji przyjąć do niej nowego wspólnika. W odróżnieniu od poprzednich spółek, jest to spółka kapitałowa, która ma osobowość prawną. W jej imieniu działa zarząd, a nie wspólnicy. Aby założyć spółkę z o.o., trzeba dysponować kapitałem o wartości co najmniej 50 tys. zł. Kapitał jest podzielony na udziały. Jeżeli któryś ze wspólników ma więcej niż jeden udział, udziały muszą być równe. Udziały mogą być nierówne tylko wtedy gdy wspólnicy zgodnie z umową mogą mieć tylko jeden udział. Udziały w spółce obejmuje się w zamian za wniesienie wkładów (w postaci pieniądza, rzeczy – np. maszyn, budynków, lub praw – np. do znaków towarowych). Tworzą one kapitał zakładowy spółki. Umowę spółki należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada spółka całym swoim majątkiem.

Spółka akcyjna

Typową spółką kapitałową jest spółka akcyjna. Spółkę tę założyć może jedna lub więcej osób, które wnoszą minimalny kapitał w wysokości 500 tys. zł. Spółki tej nie może jednak samodzielnie założyć jednoosobowa spółka z o.o. Zaletą tego rodzaju spółki jest łatwość pozyskiwania kapitału oraz brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki. Spółka akcyjna odpowiada za zobowiązania do wysokości kapitału akcyjnego. Jednak prowadzenie jej jest bardzo sformalizowane, a proces rejestracji jest drogi i skomplikowany. Ta forma nie jest stosowana przez franczyzobiorców rozpoczynających dopiero swoją działalność.

Karina Korczyńska, prawnik, menedżer działu doradztwa PROFIT system