Galerie pod kluczem, UOKIK każe Biedronkę

Rząd zapowiedział kwarantannę narodową, która będzie obowiązywać od 28 grudnia do 17 stycznia. W tym czasie ponownie zostaną zamknięte galerie handlowe. Nadal nie będą mogły działać siłownie i kluby fitness. Gastronomia będzie mogła sprzedawać jedzenie tylko z dostawą albo na wynos. Zapowiedziano też dalsze ograniczenia w funkcjonowaniu hoteli, będą dostępne tylko na wyjazdy służbowe dla służb mundurowych, medyków, pacjentów szpitali specjalistycznych, centralnych ośrodków sportu. Wyjątek stanowią hotele pracownicze. Jak wynika z oświadczenia zarządu Polskiej Rady Centrów Handlowych jest ona zaskoczoną decyzją rządu o częściowym zamknięciu galerii handlowych. "Regularnie dostarczamy przedstawicielom Rządu dane i raporty świadczące o najwyższych standardach bezpieczeństwa stosowanych w galeriach handlowych oraz dane o odwiedzalności, która jest znacznie niższa niż w ubiegłym roku – w ostatnim tygodniu o około 30 proc. Trzeci lockdown jest dla branży – zarówno wynajmujących, jak i najemców – ciężkim ciosem, zwłaszcza, że właściciele galerii handlowych od początku pandemii są pozbawieni pomocy w ramach tarcz finansowych. Konsekwencje tych decyzji odczuje sektor finansowy w Polsce, ponieważ sektor handlowy nie będzie w stanie realizować zobowiązań finansowych względem podmiotów zewnętrznych".

Rozwój mimo pandemii

Sieć Stava powiększyła się o kolejne oddziały. Obecnie działa ich 30 w całej Polsce. Siedem następnych jest w trakcie uruchamiania. W ostatnich dniach ruszył oddział w Zakopanem. W najbliższych miesiącach kurierzy Stava będą dowozić posiłki z restauracji oraz zakupy ze sklepów również w Chełmie, Gdyni, Koszalinie, na Starym Mieście w Poznaniu, Radomiu oraz na warszawskim Ursynowie.

– Rok 2020 jest niezwykle pracowity dla całej sieci Stava. Już w październiku spółka Stava zrealizowała 105 proc. planu sprzedaży na cały 2020 roku, a na koniec listopada sprzedaż w całej sieci przekroczyła 15,4 mln złotych. Rośniemy z miesiąca na miesiąc, pozyskujemy nowych strategicznych klientów jak sieć McDonald’s oraz uruchamiany nowe oddziały – mówi Paweł Aksamit, prezes spółki Stava.

Stava planuje dalej intensywnie rozwijać sieć franczyzową. W 2021 roku planuje uruchomić kilkadziesiąt nowych oddziałów w Polsce oraz pierwsze oddziały w Niemczech. Już teraz, Stava jest największą w Polsce siecią franczyzową specjalizującą się w dostawach żywności.  

Spółka prowadzi obecnie emisję akcji w modeli crowdfundingowym. Środki pozyskane od inwestorów pozwolą jeszcze bardziej przyspieszyć realizację planów rozwoju sieci Stava.

Ku przestrodze

Prezes UOKIK nałożył ponad 723 miliony zł kary na Biedronkę. Twierdzi, że spółka Jeronimo Martins Polska w nieuczciwy sposób zarabiała kosztem dostawców produktów spożywczych. To największa do tej pory sankcja za wykorzystywanie przewagi kontraktowej.  

Sieci handlowe uzyskują od swoich dostawców różnego rodzaju rabaty handlowe, tak aby nabyć produkty w jak najkorzystniejszych cenach. Dobra praktyka i przepisy prawa wymagają, aby cena zakupu towarów ustalana była w wiążącej strony umowie. Może ona dopuszczać udzielenie upustu w momencie sprzedaży do sieci bądź też po osiągnięciu określonych w kontrakcie warunków (np. obrotu na określonym poziomie).  Do nieuczciwych rabatów należą jednak takie, których dostawca nie udzielił w umowie ustalającej warunki rozpoczęcia współpracy lub jej kontynuacji, lecz których sieć handlowa żąda już po zapoznaniu się z wynikami sprzedaży z określonego okresu. Prowadzą one do nieoczekiwanej dla dostawcy obniżki cen, spadku osiąganych wyników i marż, a także utrudniają jakiekolwiek planowanie działalności gospodarczej. 
Tak było w przypadku Jeronimo Martins Polska, właściciela sieci Biedronka. Z informacji zebranych przez Urząd w trakcie postępowania i kontroli w biurach tego przedsiębiorcy wynika, że spółka w arbitralny sposób narzucała niektóre rabaty, głównie dostawcom owoców i warzyw.

Kontrahenci byli informowani o konieczności udzielenia rabatu dopiero na koniec okresu rozliczeniowego, po zrealizowaniu dostaw. Tym samym zawierając umowę nie wiedzieli, ile zarobią, ponieważ w każdej chwili właściciel Biedronki mógł zażądać pomniejszenia wynagrodzenia poprzez przyznanie dodatkowego rabatu w sobie tylko znanej wysokości. W przypadku braku dokonania korekt wcześniejszych faktur z uwzględnieniem tego rabatu dostawcy groziła kara finansowa. Ze względu na siłę rynkową Biedronki dostawcy godzili się na niekorzystne dla nich warunki obawiając się, iż zakończenie współpracy mogłoby oznaczać jeszcze większe straty finansowe.

Tylko w ciągu trzech lat, badanych przez Urząd: 2018, 2019 i 2020 - spółka Jeronimo Martins Polska w kontaktach z branżą spożywczą zarobiła na zakwestionowanych praktykach ponad 600 mln zł. W okresie objętym postępowaniem niedozwolone działania dotknęły ponad 200 podmiotów, przy czym blisko 80 proc. przypadków dotyczyło dostaw owoców i warzyw. W skrajnych przypadkach wysokość nieuczciwego rabatu przekraczała 20 proc. całego obrotu wypracowanego z Biedronką. 

– Spółka Jeronimo Martins Polska stosowała nieuczciwy mechanizm arbitralnego zmniejszania kontrahentom wynagrodzenia za już zrealizowane dostawy. Co istotne, dodatkowe rabaty uzyskiwane od dostawców żywności nie miały przełożenia na niższe ceny produktów dla klientów sieci Biedronka. To absolutnie niedopuszczalne wykorzystywanie siły rynkowej przez sieć handlową. Biorąc pod uwagę, że dla wielu firm dostawy do Biedronki to znaczny wolumen produkcji, ponosili oni ogromne koszty. Tego typu praktyki niszczą podstawy uczciwej konkurencji i odpowiedzialności za kontrahentów, są przejawem głębokiej nieuczciwości i braku szacunku dla innych przedsiębiorców. Kara musiała być adekwatna do stopnia naruszenia przepisów prawa, uciążliwości praktyki oraz wysokości nieuczciwie uzyskanych korzyści przez portugalską sieć. Jeronimo Martins Polska, w ciągu trzech zbadanych przez nas lat, pozbawiła w ten sposób kontrahentów – głównie dostawców owoców i warzyw – kilkuset milionów złotych. Za tego typu praktyki, niszczące fundamenty uczciwości i odpowiedzialności w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami, sankcja nie mogła być niska. Zdecydowałem o nałożeniu na Jeronimo Martins Polska kary finansowej w wysokości 723 milionów zł – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Prezes UOKiK przygląda się również rabatom retro uzyskiwanym przez inne sieci handlowe działające w Polsce. Prezes Urzędu prowadzi w tej sprawie postępowania wyjaśniające. Trwa analiza zebranych materiałów, które w przypadku stwierdzenia naruszeń stanowiły będą podstawę do dalszych działań dotyczących innych sieci.

– Kara dla Jeronimo Martins Polska, właściciela sieci handlowej Biedronka, to przestroga dla innych sieci, że podobne praktyki spotkają się z surową karą ze strony Prezesa UOKiK. Szansą na uniknięcie dotkliwych sankcji jest natychmiastowa zmiana niekorzystnych dla dostawców mechanizmów stosowania rabatów retrospektywnych. Droga od producenta do konsumenta wiedzie przez dostawców i sprzedawców, w tym również sieci handlowe – od uczciwości relacji pomiędzy nimi oraz wzajemnej odpowiedzialności zależy stabilność gospodarstw rolnych i producentów żywności, rozwój całego sektora rolno-spożywczego oraz bezpieczeństwo żywnościowe Polski – mówi Tomasz Chróstny.