Europejski Kodeks Etyki Franczyzy

Europejska Federacja Franczyzy, EFF, została utworzona 23 września 1972 r. Jej członkami są krajowe stowarzyszenia franczyzowe lub federacje franczyzowe z terenu Europy. EFF przyjmuje także członków stowarzyszonych, tj. stowarzyszenia franczyzowe lub federacje franczyzowe spoza Europy, a także inne osoby, które z racji wykonywanego zawodu są zainteresowane franczyzą lub zaangażowane w działalność z nią związaną. Członkowie stowarzyszeni nie mają prawa głosu i nie mogą być funkcjonariuszami EFF.

Cele EFF to, między innymi, prowadzenie bezstronnych i kompetentnych badań nad wszelkimi zagadnieniami związanymi z franczyzą, koordynowanie działań jej członków, promowanie franczyzy, a w szczególności promowanie interesów jej członków.

W ramach EFF działa także Komitet Prawny, w którego skład wchodzi po dwóch prawników z każdego krajowego stowarzyszenia lub federacji posiadających wysokie kwalifikacje w zagadnieniach związanych z franczyzą. EFF utworzyła ponadto Komitet Arbitrażowy Franczyzy będący do dyspozycji stron chcących przedstawić mu swoje spory do rozstrzygnięcia.

Ewolucja i wciąż rosnące znaczenie franczyzy w gospodarce Wspólnot Europejskich, jak również Rozporządzenie Wspólnot Europejskich w Sprawie Wyłączenia Grupowego dla umów franczyzowych, które weszło w życie w dniu 1 lutego 1989 roku, spowodowały, że EFF postanowiła zaktualizować jej dotychczasowy Kodeks Etyki.

Niniejszy Kodeks Etyki jest produktem końcowym prac prowadzonych przez Europejską Federację Franczyzy oraz jej członków, tj. stowarzyszenia z Austrii, Belgii, Danii, Niemiec, Francji, Włoch, Holandii, Portugalii i Wielkiej Brytanii, we współpracy z Komisją Wspólnoty Europejskiej. Zastępuje on poprzedni Europejski Kodeks Etyki oraz wszystkie krajowe i regionalne Kodeksy istniejące dotychczas w Europie.[1]

Przystępując do EFF jej członkowie przyjmują do wiadomości Europejski Kodeks Etyki i zobowiązują się w pełni stosować do jego postanowień. Jednakże oczywiste jest, że ustawodawstwa krajowe mogą wprowadzać do niego inne klauzule lub postanowienia, a EFF nie będzie się temu sprzeciwiała, o ile te klauzule lub postanowienia nie będą sprzeczne z Kodeksem, nie będą pozbawiały go mocy wiążącej i będą dołączane do Kodeksu jako oddzielny dokument.

Wstępując do EFF jej członkowie podejmują się nałożyć na swoich własnych członków obowiązek przestrzegania i stosowania postanowień niniejszego Kodeksu Etyki Franczyzy.

Europejski Kodeks Etyki Franczyzy

Definicja franczyzy

Franczyza to system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami, franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Istota tego systemu polega na tym, że franczyzodawca nadaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom prawo oraz nakłada na nich obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. W ramach i na okres sporządzonej na piśmie umowy franczyzowej oraz w zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenia finansowe uprawnienie to upoważnia indywidualnego franczyzobiorcę do korzystania z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, know-how, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej, systemu postępowania i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej, a także do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej franczyzodawcy.

• "know-how" oznacza pakiet nieopatentowanych, praktycznych informacji wynikających z doświadczenia i prób przeprowadzonych przez franczyzodawcę, które to informacje są poufne, istotne i zidentyfikowane,
• "poufne" oznacza, że know-how, jako całość lub w precyzyjnej konfiguracji powiązanych ze sobą elementów, nie jest ogólnie znane lub łatwo dostępne; nie należy jednak tego terminu rozumieć zbyt wąsko, tj. w ten sposób, że każdy pojedynczy element składowy know-how powinien być całkowicie nieznany lub niemożliwy do uzyskania w sposób inny niż dzięki działalności gospodarczej prowadzonej przez franczyzodawcę,
• "istotne" oznacza, że know-how obejmuje informacje, które są istotne dla sprzedaży towarów lub świadczenia usług użytkownikom końcowym, a w szczególności dla prezentacji towarów, przetwarzania ich w związku ze świadczeniem usług, dla metod obsługi klientów oraz dla administracji i zarządzania finansami. Know-how musi być użyteczne dla franczyzobiorcy dzięki stworzeniu mu, w dacie zawarcia umowy, możliwości zwiększenia jego konkurencyjności, w szczególności poprzez poprawienie jego efektywności lub ułatwienie mu wejścia na nowy rynek,
• "zidentyfikowane" oznacza, że know-how musi być opisane w wystarczająco wyczerpujący sposób by umożliwić weryfikację czy spełnia ono kryteria poufności i istotności; opis know-how może być umieszczony w umowie franczyzowej, w odrębnym dokumencie albo zapisany w jakiejkolwiek innej właściwej formie.

Zasady przewodnie

1. Franczyzodawca jest inicjatorem sieci franczyzowej, składającej się z niego samego oraz jego indywidualnych franczyzobiorców, dla których jest on opiekunem w długoterminowej perspektywie.
2. Obowiązki franczyzodawcy:

Franczyzodawca powinien:

• przed rozpoczęciem budowy sieci franchisingowej prowadzić, przez pewien czas odnosząc sukces, działalność przynajmniej w jednej placówce,
• być właścicielem lub mieć tytuł prawny do korzystania z nazwy handlowej swojej sieci, znaku towarowego lub innych wyróżniających ją oznaczeń,
• zapewnić indywidualnemu franczyzobiorcy szkolenie wstępne oraz dalsze wsparcie handlowe i techniczne przez cały czas obowiązywania umowy.

Obowiązki indywidualnego franczyzobiorcy:

Indywidualny franczyzobiorca powinien:

• dokładać swych najlepszych starań w celu rozwijania działalności franczyzowej oraz w celu utrzymywania jednolitego wizerunku i reputacji sieci franczyzowej,
• udostępniać franczyzodawcy dające się zweryfikować dane operacyjne w celu ułatwienia mu określenia stopnia rozwoju działalności indywidualnego franczyzobiorcy, a także dostarczać franczyzodawcy sprawozdania finansowe niezbędne dla efektywnego zarządzania siecią franczyzową; ponadto na prośbę franczyzodawcy umożliwić, w odpowiednim czasie, franczyzodawcy i jego przedstawicielom dostęp do swoich pomieszczeń i swojej dokumentacji,
• zarówno w trakcie obowiązywania umowy, jak i po jej wygaśnięciu nie ujawniać osobom trzecim know-how udostępnionego mu przez franczyzodawcę.

Niezmienne obowiązki obydwu stron:

• we wzajemnych stosunkach strony powinny postępować uczciwie. Franczyzodawca poinformuje na piśmie indywidualnego franczyzobiorcę o naruszeniu przez niego któregokolwiek z postanowień umowy oraz, gdy będzie to właściwe, wyznaczy mu odpowiedni termin na usunięcie tego naruszenia,
• strony będą rozwiązywać skargi i spory w dobrej wierze poprzez bezpośrednie rozmowy i negocjacje prowadzone w duchu życzliwości i uczciwości.

Rekrutacja, ogłoszenia, ujawnianie

1. Ogłoszenia w sprawie rekrutacji indywidualnych franczyzobiorców powinny być pozbawione jakichkolwiek niejasności i wprowadzających w błąd deklaracji.
2. Wszelkie publicznie dostępne materiały dotyczące rekrutacji, materiały reklamowe i ogłoszenia zawierające bezpośrednie lub pośrednie odniesienia do możliwych do osiągnięcia w przyszłości rezultatów, liczb lub dochodów, których mogą się spodziewać indywidualni franczyzobiorcy, powinny być obiektywne i nie mogą wprowadzać w błąd.
3. W celu umożliwienia przyszłym indywidualnym franczyzobiorcom uzyskania pełnej wiedzy przed podpisaniem przez nich jakichkolwiek wiążących dokumentów powinni oni, w odpowiednim czasie przed podpisaniem tych wiążących dokumentów, otrzymać egzemplarz aktualnego Kodeksu Etyki, a także otrzymać na piśmie pełen i dokładny zestaw informacji istotnych dla stosunków franczyzowych.
4. Jeżeli franczyzodawca wymaga od kandydata na indywidualnego franczyzobiorcę zawarcia umowy przedwstępnej, wówczas należy przestrzegać następujących zasad:
   • przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy przedwstępnej kandydat na indywidualnego franczyzobiorcę powinien otrzymać pisemną informację na temat celu zawarcia tej umowy i na temat ewentualnego wynagrodzenia, które miałby zapłacić franczyzodawcy w celu pokrycia kosztów rzeczywiście poniesionych przez franczyzodawcę w trakcie i w związku z okresem obowiązywania umowy przedwstępnej; w przypadku, gdy dochodzi do zawarcia umowy franczyzowej wynagrodzenie to powinno zostać zwrócone przez franczyzodawcę lub zaliczone na poczet opłaty wstępnej, która ma być zapłacona przez indywidualnego franczyzobiorcę;
   • umowa przedwstępna powinna precyzować okres jej obowiązywania oraz zawierać postanowienia określające sposób jej rozwiązania;[2]
   • w celu ochrony swojego know-how i jednolitego wizerunku swojej firmy franczyzodawca może wprowadzać do umowy zapisy dotyczące zakazu konkurencji lub klauzule dotyczące zachowania tajemnicy.

Wyselekcjonowanie indywidualnych franczyzobiorców

Franczyzodawca powinien wybierać i akceptować jako indywidualnych franczyzobiorców tylko tych, którzy po przeprowadzeniu odpowiedniego procesu rekrutacyjnego zdają się posiadać podstawowe umiejętności, wykształcenie, cechy osobowościowe i środki finansowe wystarczające do prowadzenia działalności franczyzowej.

Umowa franczyzowa

1. Umowa franczyzowa powinna być zgodna z prawem krajowym, prawem wspólnot europejskich oraz niniejszym Kodeksem Etyki.
2. Umowa powinna odzwierciedlać interes członków sieci franczyzowej w ochronie praw własności przemysłowej i intelektualnej franczyzodawcy oraz w utrzymywaniu jednolitego wizerunku i reputacji sieci franczyzowej. Wszelkie porozumienia i uzgodnienia dotyczące stosunków franczyzowych powinny być sporządzane w języku urzędowym kraju miejsca siedziby indywidualnego franczyzobiorcy lub przetłumaczone na ten język przez tłumacza przysięgłego. Podpisane umowy powinny być niezwłocznie przekazywane indywidualnemu franczyzobiorcy.
3. Umowa franczyzowa powinna precyzyjnie określać prawa i obowiązki stron oraz wszelkie inne istotne warunki współpracy.
4. Niezbędne minimum warunków umowy powinno być następujące:
   • uprawnienia przyznane franczyzodawcy;
   • uprawnienia przyznane indywidualnemu franczyzobiorcy;
   • towary lub usługi, które mają być dostarczane indywidualnemu franczyzobiorcy;
   • obowiązki franczyzodawcy;
   • obowiązki indywidualnego franczyzobiorcy;
   • warunki płatności przez indywidualnego franczyzobiorcę;
   • okres obowiązywania umowy, który powinien być wystarczająco długi aby umożliwić indywidualnym franczyzobiorcom zamortyzowanie ich wstępnych inwestycji specyficznych dla franchisingu;
   • warunki na jakich może dojść do przedłużenia umowy;
   • warunki na jakich indywidualny franczyzobiorca może sprzedać lub przenieść tytuł prawny do działalności franczyzowej oraz ewentualne prawa pierwokupu franczyzodawcy w tym zakresie;
   • postanowienia dotyczące korzystania przez indywidualnego franczyzobiorcę ze znaków rozpoznawczych franczyzodawcy, nazwy handlowej, znaku towarowego, znaku usługowego, oznaczenia sklepu, logo lub innych wyróżniających go oznaczeń;
   • prawo franczyzodawcy do adaptowania systemu franczyzowego do nowych lub zmienionych metod prowadzenia działalności;
   • postanowienia dotyczące rozwiązania umowy;
   • postanowienia regulujące kwestię zwrotu, w przypadku rozwiązania umowy franczyzowej, wszelkich środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych należących do franczyzodawcy lub do innej osoby.

Kodeks Etyki a umowa masterfranczyzy

Niniejszy Kodeks Etyki należy stosować do relacji pomiędzy franczyzodawcą oraz jego indywidualnymi franczyzobiorcami i w równym stopniu pomiędzy masterfranczyzobiorcą a jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Nie należy go stosować do relacji pomiędzy franczyzodawcą a jego masterfranczyzobiorcami.

[1] Europejski Kodeks Etyki Franczyzy został uzgodniony przez członków Europejskiej Federacji Franczyzy w 1990 roku.

[2] Przepis art. 389 kodeksu cywilnego przewiduje, że umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej (tzw. essentialia negotii) oraz termin, w ciągu którego ma być ona zawarta. Jednakże w polskim systemie prawnym umowa franczyzowa jest umową nienazwaną, co oznacza, że jej istotne postanowienia nie są objęte przepisami ustawy. Dlatego też w obecnie obowiązującym stanie prawnym definitywne określenie esentialia negotii umowy franczyzowej może nastręczać trudności.