Wiedza to podstawa

Jaki jest w Polsce poziom wiedzy o franczyzie – zarówno, jeśli chodzi o ogół społeczeństwa, jak i przedsiębiorców, którzy działają czy chcą działać w tym modelu biznesowym?

Interesuję się franczyzą od 2003 roku, przeprowadziłam wiele badań na ten temat. Opublikowałam także kilkadziesiąt tekstów, zarówno naukowych, jak i publicystycznych o franczyzie. Niestety muszę przyznać, że poziom wiedzy i kompetencji w zakresie zarządzania, prowadzenia franczyzy jest ogólnie w Polsce dość niski. Nie ma franczyzy w programach edukacyjnych np. szkół ponadpodstawowych na przedmiocie przedsiębiorczość. Nie znajdziemy jej także w programach większości szkół wyższych. Tylko Szkoła Główna Handlowa w Warszawie ma w swojej ofercie taki przedmiot. Od 2010 roku prowadzę zajęcia z zarządzania franczyzą na studiach magisterskich, w całości dotyczące prowadzenia działalności w oparciu o ten model biznesu. I w każdym semestrze cieszą się one dużym zainteresowaniem wśród studentów. Na innych uczelniach studenci kierunków ekonomicznych czy biznesowych słyszą zaledwie tylko kilka słów na temat franczyzy w toku całych studiów. Zatem świadomość czym jest franczyza, czy wiedza, z czym się wiąże bycie franczyzodawcą albo franczyzobiorcą, jest niska i niewystarczająca do budowania trwałych franczyzowych relacji na rynku w Polsce. Niestety, ani przedstawiciele instytucji publicznych, ani pracownicy sektora finansowego także nie mają wystarczającej wiedzy o franczyzie. Rezultatem tego jest wiele niezrozumienia w przestrzeni publicznej i złych założeń, jak i proponowanie niewłaściwych rozwiązań. Choć trzeba zauważyć, że w ostatnim okresie wzrasta poziom świadomości w tym zakresie. Jednak nadal jest wiele do zrobienia.

To dlatego otwarto na SGH podyplomowe studia Zarządzanie franczyzą, których jest pani pomysłodawczynią?

Wzrost świadomości czym jest, a czym nie jest franczyza pozwoli na dalszy rozwój tej formy współpracy, a także przyczyni się do zniwelowania problemów występujących na rynku. Ogólnym celem studiów jest transfer wiedzy z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem i systemem franczyzowym w otoczeniu krajowym i międzynarodowym. Uważam, iż umiejętności budowania efektywnych systemów franczyzowych w Polsce są niewystarczające. A dla rozwoju franczyzy i przedsiębiorczości istotne znaczenie ma tworzenie wartościowych i etycznych konceptów.

Należy podkreślić, iż brak świadomości istnienia franczyzy jako modelu biznesu w polskim społeczeństwie może być źródłem wielu niejasności i niewłaściwego zrozumienia na czym polega franczyza, i w jaki sposób można na jej podstawie budować wartość zarówno dla franczyzodawcy, jak i dla franczyzobiorcy. Im wyższa będzie świadomość społeczna w tym zakresie, tym częściej uniknie się nieporozumień i rozczarowań, a także zwiększy liczbę potencjalnych świadomych biorców systemów franczyzowych.

Postulat zwiększania poziomu wiedzy o franczyzie w Polsce ma swoje uzasadnienie również w tym, iż wiele decyzji o przystąpieniu do systemu franczyzowego jest podejmowanych bez wiedzy o tym, z czym wiąże się prowadzenie działalności na licencji, a także bez świadomości jak znaleźć i wybrać rzetelnego franczyzodawcę. Ustawiczna edukacja biorców i potencjalnych biorców pozwoliłaby na zwiększenie dostępności odpowiednich (świadomych, zmotywowanych, zaangażowanych) franczyzobiorców, co jest korzystne zarówno dla franczyzodawców, którzy byliby usatysfakcjonowani ich uczestnictwem w sieci franczyzowej, jak i dla rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Aktualna edycja studiów podyplomowych skierowana jest do obecnych i przyszłych franczyzodawców oraz ich pracowników. Jednak formuła studiów pozwala na zaadresowanie kolejnych edycji także do franczyzobiorców i potencjalnych kandydatów na franczyzobiorców. A tak jak wspomniałam, to edukacja potencjalnych biorców licencji jest kluczem do rozwoju franczyzy w Polsce i wzmocnienia tego modelu współpracy na rynku.

Jak ocenia pani polski rynek franczyzy? Czy jest w pełni dojrzały, czy też wymaga zmian, regulacji?

Polski rynek osiągnął już pewien stopień dojrzałości, przede wszystkim w zakresie liczby systemów i biorców, ale nadal nie jest „pełnoletni” w zakresie budowania efektywnej relacji franczyzodawcy z franczyzobiorcami. Istotnym krokiem w tym obszarze jest Kodeks Dobrych Praktyk dla rynku franczyzy, który wyznacza etyczne zasady współpracy franczyzowej. Może on stanowić przestrzeń do określenia wytycznych, zakresu programowego, zakresu merytorycznego, zakresu walidacji i sposobów weryfikacji osiągniętych kompetencji i umiejętności dla programów edukacyjnych.

Podczas prac nad Kodeksem Dobrych Praktyk franczyzobiorcy zgłaszali, że problemem jest brak informacji na temat współpracy z daną siecią przed podpisaniem umowy. Jestem zwolenniczką rozwiązań polegających na edukowaniu interesariuszy rynku powiązań franczyzowych i promowania dobrych praktyk poprzez zapisy Kodeksu. Samoregulacja została stworzona tak, aby można było ją zmieniać i poprawiać zgodnie z oczekiwaniami rynku. Po wnikliwej analizie efektów regulacji prawnych w krajach, w których uregulowano franczyzę, uważam, iż dla efektywnego rozwoju powiązań franczyzowych, z zyskami dla obu stron (dawcy i biorców), korzystniej jest uczyć, uświadamiać i samoregulować, niż wprowadzać zapisy ustawowe. Obawiam się nadmiernej niedostosowanej do realiów rynkowych i zachodzących zamian regulacji, na której mogą stracić wszyscy, ale przede wszystkim mała przedsiębiorczość, czyli franczyzobiorcy.

Rozmawiała Monika Wojniak-Żyłowska