wkład niepieniężny

Udziały i akcje w spółkach prawa handlowego mogą być obejmowane nie tylko za gotówkę, ale również w zamian za tzw. wkłady niepieniężne (aporty), czyli prawa majątkowe inne niż środki pieniężne.

Jaki jest skutek wniesienia określonych praw aportem?

Wniesienie wkładu niepieniężnego oznacza - jeżeli umowa nie stanowi inaczej - przeniesienie na spółkę wszelkich praw do przedmiotu wkładu, a więc również własności, jeżeli przysługuje ona wspólnikowi (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1991.03.14, sygn. akt III CRN 14/91).

Jak wynika z powyższego, do skutecznego wniesienia aportem pewnych praw majątkowych jest konieczne posiadanie względem nich statusu osoby uprawnionej do ich wykonywania. Tytułem ciekawostki warto dodać, że możliwe jest również wniesienie udziału we współwłasności łącznej. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego III CZP 49/96 z dnia 22 maja 1996 r., dopuszczalne jest objęcie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na zasadzie współwłasności łącznej, w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego wskutek wniesienia aportu w postaci przedsiębiorstwa spółki cywilnej przez jej wyłącznych wspólników.

Co może stanowić przedmiot wkładu pieniężnego?

Z zastrzeżeniem przepisów szczególnych, o których mowa poniżej, zdolność aportową posiadają wszelkie prawa majątkowe, które można skutecznie wnieść do spółki (w tym również wnieść poprzez ich ustanowienie). W szczególności warto zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiot aportu stanowić mogą:

• akcje albo udziały w innej spółce. W tym jednak wypadku należy pamiętać, że odstąpienie wszystkich udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w charakterze wkładu niepieniężnego na rzecz spółki akcyjnej nie jest równoznaczne z przeniesieniem własności samego przedsiębiorstwa spółki z ograniczoną odpowiedzialności (tak: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21.02.1946 r., II C 1044/45), bowiem odróżnić należy od siebie prawa korporacyjne jakie przysługują akcjonariuszowi spółki od prawa do bezpośredniego rozporządzania przedsiębiorstwem spółki, które przysługuje jej zarządowi;
• weksel własny z poręczeniem wekslowym, indosowany in blanco, może być przedmiotem wkładu niepieniężnego, którym wspólnik pokrywa swój udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (tak: uchwała Sądu Najwyższego z 20 maja 1992 r., III CZP 52/92);
• przysługujące najemcy prawo najmu lokalu użytkowego może być przedmiotem wkładu niepieniężnego, którym wspólnik pokrywa swój udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1993 r., III CZP 21/93).

Są jednak również pewne wyjątki:

• zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2001 r. (III CZP 44/00) niedopuszczalne jest wniesienie przez spółdzielnię do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wkładu niepieniężnego w postaci jej przedsiębiorstwa (art. 551 k.c.), jeśli wyłącza to prowadzenie przez spółdzielnię statutowej działalności gospodarczej;
• ponadto w uchwale z dnia 27 marca 2001 r. (III CZP 3/01) Sąd Najwyższy sformułował tezę, że uprawnienie do otrzymania rekompensaty za mienie nieruchome pozostawione poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie może stanowić wkładu niepieniężnego (aportu) dla nabycia akcji w spółce akcyjnej;
• inną ważną tezę sformułował M. Celichowski, stwierdzając że przedmiotem aportu nie mogą być przedmioty majątkowe, których nie można zaksięgować w bilansie jako aktywa ("Rejent" nr 7-8/1994). Twierdzenie to ma szczególnie istotne znaczenie w odniesieniu do zbywania wiązek praw i obowiązków, w których - w zależności od sytuacji - mogą przeważać aktywa albo pasywa. Jak więc trafnie twierdzi M. Celichowski, przedsiębiorstwo posiada zdolność aportową, o ile aktywa przedsiębiorstwa przewyższają pasywa.

Aporty w spółkach osobowych

W przypadku spółek osobowych kodeks spółek handlowych nie zawiera jakichkolwiek ograniczeń względem przedmiotu aportów i dlatego należy przyjąć, że przedmiot aportu może stanowić własność rzeczy, usługi, świadczenie pracy, a nawet prawa niezbywalne (jeśli nie są przenoszone na spółkę, ale wnoszone konstytutywnie, czyli ustanawiane na rzecz spółki).

Spośród spółek osobowych pewne specyficzne regulacje odnoszą się do spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej. Stosownie do art. 107 § 1-3 k.s.h., jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne, umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia, jego wartość, jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne. Ponadto:

• zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie mogą stanowić wkładu komandytariusza do spółki, chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej;
• jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej spółki akcyjnej.

Aporty w spółkach kapitałowych - zasady ogólne

Stosownie do art. 14 § 1 k.s.h. przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. W tym kontekście warto jednak podkreślić specyficzny status użytkowania, które jest prawem niezbywalnym (254 k.c.), którego wykonywanie można jednak przenieść na inny podmiot. Z uwagi na tą ostatnią okoliczność użytkowanie może stanowić aport, którym wspólnik pokrywa swój udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Aport w spółce z o.o.

Zgodnie z art. 158 § 1-3 k.s.h., jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny, umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.

Aporty w spółce akcyjnej

Akcje obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne powinny pozostać imiennymi do dnia zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, i w ciągu tego okresu nie mogą być zbyte ani zastawione.

Akcje te w okresie, o którym mowa powyżej powinny być zatrzymane w spółce na zabezpieczenie roszczeń o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań do wniesienia wkładów niepieniężnych. Roszczeniom tym służy pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi wierzytelnościami nieuprzywilejowanymi. Powyższych regulacji nie stosuje się do akcji obejmowanych w razie podwyższenia kapitału w spółkach publicznych oraz wydawanych w przypadku łączenia, podziału i przekształcania spółek.

Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.

źródło: www.skarbiec.biz